Μία διαφορετική ξενάγηση...

 

Ένα από τα μέρη που αξίζει να επισκεφτεί κανείς τώρα τον Οκτώβριο δεν είναι άλλo από τον Αρκτούρο, του κέντρου προστασίας της αρκούδας στο Νυμφαίο που γιορτάζει φέτος τα 30 χρόνια λειτουργίας του. 

Ο Αρκτούρος, όπως ίσως πολλοί γνωρίζουν, βρίσκεται στο γραφικό χωριό Νυμφαίο και είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός και έχει σαν στόχο την προστασία της αρκούδας, ενώ παράλληλα λειτουργεί και το καταφύγιο προστασίας του λύκου και του λύγκα στο χωριό Αγραπιδιά Αμυνταίου του νομού Φλώρινας. 

Εφόσον φτάσετε στο Νυμφαίο και αποκτήσετε τα εισιτήρια σας μπορείτε μετά από την ξενάγηση στις αρκούδες με το ίδιο εισιτήριο να επισκεφτείτε το καταφύγιο του λύκου και λύγκα και να ξεναγηθείτε στον χώρο, όπου είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσετε από κάποια απόσταση τα ζώα. Όπως μας ενημέρωσε ο ξεναγός οι αρκούδες, όπως και οι λύκοι και οι λύγκες είναι εξοικειωμένα με τον άνθρωπο, καθώς ζούσαν σε ζωολογικούς κήπους της Ευρώπης, οι οποίοι τέθηκαν εκτός λειτουργίας λόγω των άθλιων συνθηκών διαβίωσης. 

Ο κύριος λόγος που δημιουργήθηκαν τα δυο καταφύγια ήταν η απειλή εξαφάνισής τους από τον άνθρωπο. Συγκεκριμένα πριν από το 1969 υπήρχε το φαινόμενο της χορεύτριας αρκούδας, σύμφωνα με το οποίο ο άνθρωπος απήγαγε το μωρό αρκουδάκι και το χρησιμοποιούσε στο τσίρκο ως χορεύτρια και διασκεδάστρια του κοινού, ενώ το ίδιο χόρευε κυριολεκτικά σε αναμμένα κάρβουνα και βασανιζόταν. Από το 1993 μέχρι και το 1996 οι αρκούδες μεταφέρθηκαν στο καταφύγιο, έναν τεράστιο δασικό χώρο, όπου ταΐζονται και φροντίζονται όλο τον χρόνο. Στον Αρκτούρο διαμένουν αυτήν την στιγμή 20 αρκούδες οι οποίες είναι χωρισμένες σε 6 τμήματα. Κατά την ξενάγηση μας είχαμε την τύχη και την χαρά να αντικρίσουμε σε ένα από τα τμήματα 3 από τις 20: Οι 2 ξάπλωναν και η μία μάλιστα χρησιμοποιούσε τις πατούσες της ως μαξιλάρι μοιάζοντας με άνθρωπό και η τρίτη πηγαινοερχόταν ανήσυχη πέρα δώθε.

Αυτή η εποχή είναι κατάλληλη για να τις επισκεφτείτε, καθώς δεν έχουν πέσει ακόμη σε χειμέριο ύπνο ή λήθαργο, όπως ονομάζεται στην συγκεκριμένη περίπτωση. Όπως μας διαβεβαίωσε ο ξεναγός ο λόγος που δεν το ονομάζουν νάρκη είναι επειδή μπορούν να ξυπνήσουν εύκολα από κάποια ανθρώπινη δραστηριότητα μέσα στον χειμώνα. Από τον Δεκέμβριο και μετά μπαίνουν σε λήθαργο, ξυπνούν τον Ιανουάριο για να γεννήσουν τα μικρά τους και ξανακοιμούνται μέχρι και τον Μάρτιο. Στην πορεία στειρώνουν τα νέα μέλη που δέχονται από διάφορους ζωολογικούς κήπους, ώστε να μην αναπαραχθούν ξανά. 

Ο μεγαλύτερος εχθρός της αρκούδας στο φυσικό του περιβάλλον είναι φυσικά ο άνθρωπος. Στην Ελλάδα ζουν 500 αρκούδες κυρίως στα βουνά της Πίνδου και της Ροδόπης. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονα το φαινόμενο η μαμά αρκούδα με τα μικρά να συχνάζουν σε κατοικημένες περιοχές προς αναζήτηση τροφής και να περνούν κεντρικούς δρόμους με κίνδυνο να χτυπηθούν από αμάξια ή να καταλήγουν σε χωράφια, όπου κατασπαράζουν τις σοδειές και τα ζώα που βρίσκουν, καθώς είναι παμφάγα ζώα με κίνδυνο να πυροβοληθούν από τους κτηματίες ή όποιον άλλο νιώσει απειλή από την αρκούδα.

Ο Αρκτούρος αναλαμβάνει συχνά και την επανένταξή τους στην φύση. Πιο συγκεκριμένα τα μεταφέρουν σε έναν κρυφό χώρο, ώστε να μην έρχονται σε επαφή με τον άνθρωπο, τα ταΐζουν, τα τοποθετούν ένα κολάρο για να τα παρακολουθούν και τα αφήνουν στην φύση επί 12 μήνες για να διαπιστώσουν αν μπορούν να επιβιώσουν μόνα τους στην φύση. Εφόσον δεν πετύχει η επανένταξη στο φυσικό τους περιβάλλον τα φέρνουν στο καταφύγιο και προσπαθούν να τα εξοικειώσουν με το νέο αυτό περιβάλλον, αλλά το ποσοστό επιτυχίας επιβίωσης τους εκεί αγγίζει μόνο το 25%. 

Πέραν αυτού εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι αρκούδες είναι μοναχικά και ανταγωνιστικά ζώα. Συμβιώνουν αρμονικά μόνο όταν ταΐζονται από τους εθελοντές του καταφυγίου, αλλά και πάλι μπορεί να γρυλίσουν η μία στην άλλη, παίρνοντας αποστάσεις η μία από την άλλη. Στην φύση μπορούν να ζήσουν μέχρι και 25 χρόνια, ενώ στο καταφύγιο μέχρι και 35 χρόνια. 

Μετά την ξενάγηση αυτή θα νιώσετε πιο κοντά στην φύση, ενώ μένει το καταφύγιο του λύκου και του λύγκα, όπου φιλοξενούνται και τσομπανόσκυλα, τα οποία δίδονται στους κτηνοτρόφους, ώστε να λειτουργούν ως προστάτες του κοπαδιού. Ο Λύκος θεωρείται εξυγιαντής της φύσης, καθώς τρέφεται με άρρωστα ή μισοπεθαμένα ζώα, «εξυγιαίνοντας» με αυτόν τον τρόπο την φύση. Οι εθελοντές τα ταΐζουν 2 φορές την εβδομάδα με 15 κιλά κρέατος, το οποίο θάβουν μέσα στο έδαφος, ώστε να το ξεθάψει ο λύκος μετά από λίγες μέρες και να το φάει σάπιο, όπως συνηθίζει. Στην φύση ο λύκος άρχισε να απειλείται με εξαφάνιση, όταν πλησίαζε με την αγέλη του κοπάδια ζώων και θανατώνονταν από τους βοσκούς. Είχαμε την τύχη να δούμε στο καταφύγιο 3 λευκούς λύκους και έναν λύγκα, ενώ οι γκρίζοι λύκοι ήταν κρυμμένοι. Οι λευκοί λύκοι, ενώ ζουν υπό κανονικές συνθήκες στην φύση σε βόρεια κλίματα, επειδή ζούσαν σε ζωολογικό κήπο της Ιταλίας όντας εξοικειωμένοι στο μεσογειακό κλίμα, όταν έκλεισε μεταφέρθηκαν στο ελληνικό καταφύγιο στην Αγραπιδιά, ώστε να επιβιώσουν. Ο λύγκας ή αλλιώς ευρωπαϊκός τίγρης, όπως θα μπορούσε να ονομαστεί, είναι αιλουροειδές που ζούσε κάποτε στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Φλώρινα αλλά θεωρείται επίσης απειλούμενο είδος. Στην ξενάγηση ήταν τόσο εξοικειωμένος που πλησίασε το σύρμα και μας κοιτούσε. 

Τέτοιου είδους ξεναγήσεις μένουν σαφώς αξέχαστες στον επισκέπτη, ο οποίος απολαμβάνει από την μία τον καθαρό αέρα και την πολύχρωμη φύση, ενώ έρχεται σε επαφή με άγρια ζώα που λόγω συνθηκών είναι αρκετά εξοικειωμένα με τον άνθρωπο. 

Η φύση το φθινόπωρο δίνει χρώμα ακόμη και στα πιο άχρωμα τοπία. Πράσινο, κίτρινο πορτοκαλί, κόκκινο, η φύση αρχίζει να αλλάζει. Τα φύλλα πέφτουν και το σκηνικό γίνεται ολοένα και πιο χρωματιστό, ενώ το πετρόχτιστο χωριό του Νυμφαίου που λούζεται από ένα νέφος ομίχλης έχει πέσει σε λήθαργο αυτόν τον καιρό. 

Σύνταξη και φωτογραφία: Λευκοθέα Πανούσου